Hiệu quả công tác trợ giúp pháp lý trên địa bàn thành phố Hải Phòng

Hoạt động trợ giúp pháp lý (TGPL) được coi là một chính sách có ý nghĩa nhân văn sâu sắc trong tổng thể các chính sách an sinh xã hội của Đảng và Nhà nước. Đây là dịch vụ sự nghiệp công thiết yếu của ngành Tư pháp, không chỉ giúp bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho các đối tượng chính sách, người nghèo, trẻ em, người khuyết tật và các đối tượng yếu thế khác trong xã hội mà còn góp phần giảm bớt những vụ việc vi phạm pháp luật, nâng cao ý thức thượng tôn pháp luật trong Nhân dân, giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.   

Sở Tư pháp và Công an thành phố ký kết Kế hoạch phối hợp trực trợ giúp pháp lý trong điều tra hình sự

Nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác TGPL, Sở Tư pháp đã chỉ đạo Trung tâm TGPL thành phố (Trung tâm) bám sát các mục tiêu, chương trình, kế hoạch của thành phố, của Ngành Tư pháp và sát thực với nhu cầu của Nhân dân để triển khai thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ được giao theo chức năng của đơn vị, xây dựng chương trình kế hoạch công tác năm, kế hoạch công tác trong từng tháng, quý và đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận.

Thực hiện lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Biết dựa vào dân, lấy lợi ích của Nhân dân làm mục tiêu phấn đấu và phục vụ” và với phương châm “Trợ giúp pháp lý luôn luôn đi cùng dân”, nhằm cung cấp dịch vụ TGPL miễn phí đều khắp, kịp thời, tại chỗ cho người dân đang cần pháp luật, Trung tâm đưa ra nhiều sáng kiến, đổi mới hoạt động TGPL hướng về cơ sở thông qua việc phối kết hợp với nhiều đơn vị, tổ chức như Phòng Tư pháp, Hội Nông dân, Hội Phụ nữ, Hội Cựu chiến binh, Đoàn thanh niên, Hội người khuyết tật, các trường học… góp phần đưa hoạt động TGPL đến gần với người dân. Trong năm 2024, Trung tâm đã tổ chức được 24 đợt trợ giúp pháp lý ngoài trụ sở (trong đó có 04 đợt tại huyện đảo Cát Hải), thu hút  hơn 2000 lượt người tham dự. Tại các buổi TGPL, Trung tâm đã trực tiếp giới thiệu, phổ biến những nội dung cơ bản của các văn bản pháp luật như: Pháp luật về TGPL, pháp luật về đất đai, bồi thường và giải phóng mặt bằng, Luật Hôn nhân và gia đình, Luật Giao thông đường bộ, Luật Phòng chống bạo lực gia đình, Luật Bình đẳng giới; các chính sách pháp luật hỗ trợ cho người nghèo, người có công với cách mạng và các văn bản pháp luật khác phù hợp với tình hình thực tế ở mỗi địa phương. Bên cạnh đó, các Trợ giúp viên pháp lý của Trung tâm còn tiếp nhận và tư vấn pháp luật được gần 200 vụ việc về dân sự, đất đai, hình sự, hành chính, bảo hiểm xã hội, lao động việc làm… Đặc biệt, Trung tâm luôn chú trọng việc tuyên truyền, tư vấn, giải đáp các vướng mắc của Nhân dân liên quan đến các quy định của Luật Đất đai về công tác giải phóng mặt bằng để thực hiện các dự án của thành phố. Những vướng mắc của bà con được Trợ giúp viên pháp lý hướng dẫn, giải đáp trên cơ sở pháp luật và chính sách của thành phố. Từ đó, giúp người dân hiểu và đồng thuận cùng cấp ủy, chính quyền cơ sở thực hiện có hiệu quả công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng góp đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án trên địa bàn thành phố.

Trợ giúp viên pháp lý tư vấn pháp luật cho người dân

Để công tác TGPL được phổ biến rộng rãi đến các tầng lớp Nhân dân, Sở Tư pháp chỉ đạo Trung tâm đẩy mạnh công tác truyền thông, thông tin về hoạt động TGPL  như: biên soạn, in ấn, phát hành miễn phí hàng nghìn tờ gấp pháp luật, đặt bảng thông tin về TGPL, niêm yết danh sách, địa chỉ, số điện thoại, các tổ chức TGPL, người thực hiện TGPL tại trụ sở Trung tâm TGPL và các Chi nhánh của Trung tâm tại các cơ quan tiến hành tố tụng, UBND xã, phường, thị trấn trên địa bàn thành phố. Hoạt động TGPL còn được thực hiện thông qua các chuyên mục giải đáp pháp luật và TGPL trực tiếp tại Báo Hải Phòng, Đài Phát thanh -Truyền hình Hải Phòng, Phụ trương Pháp luật của Sở Tư pháp, trang tin điện tử Website của Trung tâm… đã thực sự trở thành địa chỉ tin cậy của người dân khi có vướng mắc về pháp luật. Nhân dịp hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam (09/11), Sở Tư pháp chỉ đạo Trung tâm phối hợp cùng Phòng Phổ biến - Giáo dục pháp luật xây dựng kịch bản, phối kết hợp cùng Tòa án, Viện Kiểm sát nhân dân thành phố và quận Hải An tổ chức phiên tòa giả định tại trường THPT Lê Quý Đôn với chủ đề về an toàn giao thông thu hút hơn 1.900 học sinh tham dự. Phiên tòa giả định với các tình tiết chân thực, tái hiện sinh động giúp học sinh dễ tiếp thu, nắm bắt các nội dung và nâng cao nhận thức về pháp luật. Qua đó, giáo dục tinh thần thượng tôn pháp luật cho học sinh ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.

Phiên tòa giả định với chủ đề “An toàn giao thông” tại trường THPT Lê Quý Đôn

Đối với việc TGPL trong hoạt động tố tụng, Trung tâm đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan tiến hành tố tụng hai cấp của thành phố thực hiện, đảm bảo quyền của người được TGPL và tránh bỏ sót đối tượng được TGPL, cùng với việc duy trì thực hiện tốt mô hình “Dân vận khéo Trợ giúp pháp lý trong hoạt động xét xử giai đoạn 2019-2025”, triển khai Kế hoạch liên ngành giữa Sở Tư pháp và Tòa án nhân dân thành phố về việc người thực hiện TGPL trực tại Tòa án. Trong năm 2024, Sở Tư pháp và Công an thành phố đã tổ chức ký kết Kế hoạch phối hợp trực TGPL trong điều tra hình sự, bảo đảm người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố, người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp; người bị bắt trong trường hợp phạm tội quả tang hoặc theo quyết định truy nã; người bị tạm giữ, bị can, bị hại, đương sự là người thuộc diện được TGPL tiếp cận sớm với TGPL, được giải thích đầy đủ, cung cấp và sử dụng dịch vụ TGPL kịp thời, chất lượng, giảm thiểu tối đa việc bỏ sót đối tượng, tiết kiệm thời gian, chi phí. Khi có đơn yêu cầu TGPL, Trung tâm chủ động tiếp cận thông tin, kiểm tra, rà soát và cử Trợ giúp viên hoặc Luật sư ký hợp đồng với Trung tâm tham gia bào chữa, bảo vệ miễn phí cho các đối tượng. Kết quả, năm 2024, Trung tâm đã thực hiện tổng số 1.185 vụ việc tham gia tố tụng, trong đó, thụ lý mới 678 vụ án hình sự, dân sự, hành chính.

Trợ giúp viên pháp lý tham gia bào chữa miễn phí cho các bị cáo là người chưa thành niên trong vụ án hình sự

Nhiều vụ án với sự tham gia tố tụng ngay từ đầu của các Trợ giúp viên, Luật sư ký hợp đồng với Trung tâm đã góp phần làm sáng tỏ nội dung sự việc, tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ quan tiến hành tố tụng giải quyết vụ việc nhanh chóng, chính xác và đúng quy định của pháp luật. Đồng thời, với những chứng cứ thu thập được, căn cứ các quy định của pháp luật và bằng chuyên môn vững vàng, các Trợ giúp viên, Luật sư đã phát huy tối đa hiệu quả hoạt động trong thực hiện nhiệm vụ bào chữa, bảo vệ cho người được TGPL. Nhiều bị cáo đã được giảm hình phạt thấp hơn so với đề nghị của Viện kiểm sát hoặc được áp dụng các mức án nhẹ hơn như cải tạo không giam giữ, án treo để có cơ hội được giáo dục, cải tạo ngoài xã hội. Nhiều vụ án dân sự, Tòa án đã chấp nhận toàn bộ quan điểm bảo vệ của Trợ giúp viên pháp lý theo hướng có lợi cho người được TGPL. Trợ giúp viên pháp lý đã tham gia hòa giải thành công và Tòa án ra quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự, tránh để khiếu kiện kéo dài.

Có thể nói, những kết quả đạt được trong công tác TGPL trên địa bàn thành phố đã thể hiện trách nhiệm xã hội của Nhà nước trong việc chăm lo đầy đủ về mọi mặt cho các đối tượng được hưởng chính sách ưu đãi, bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong tiếp cận công lý và bình đẳng trước pháp luật. Góp phần không nhỏ trong việc ổn định trật tự an toàn xã hội và đoàn kết trong cộng đồng dân cư, thể hiện tính chất ưu việt của chế độ đối với những đối tượng yếu thế trong xã hội cần được bảo vệ.

  Phát huy những kết quả đạt được, để hoạt động TGPL ngày càng đi vào chiều sâu, mang lại hiệu quả thiết thực, trong thời gian tới, công tác TGPL trên địa bàn thành phố Hải Phòng sẽ tập trung vào các nhiệm vụ trọng tâm như: Tiếp tục đẩy mạnh triển khai có hiệu quả công tác truyền thông Luật Trợ giúp pháp lý 2017 và các Nghị định, Thông tư hướng dẫn về TGPL; nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ TGPL song song với việc nâng cao năng lực, bản lĩnh nghề nghiệp của đội ngũ Trợ giúp viên pháp lý; tập trung thực hiện các vụ việc TGPL, trong đó chú trọng vụ việc tham gia tố tụng; thực hiện các vụ việc đại diện ngoài tố tụng, tư vấn pháp luật, qua đó giúp người dân nâng cao ý thức và thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ của mình, giữ gìn sự đoàn kết trong cộng đồng dân cư; hạn chế tình trạng khiếu nại, tố cáo vượt cấp. Đồng thời, Sở Tư pháp cũng sẽ đẩy mạnh công tác phối hợp giữa Sở, Trung tâm TGPL và chính quyền các địa phương, từ đó đưa hoạt động TGPL đến gần hơn nữa với người dân, khẳng định tính nhân văn, ý nghĩa của hoạt động này, thiết thực đóng góp chung vào sự phát triển kinh tế -  xã hội của thành phố./.

                                                           Phạm Tuyên Dương

                                                               Giám đốc Sở Tư pháp TP. Hải Phòng